Automat oddechowy to podstawa swobodnego nurkowania. Właściwie to ten element sprzętu który z nas czyni nurków. Kiedy podejmujemy decyzję o wyborze automatu musimy zastanowić się jakiego typu nurkowania będziemy wykonywać.
Automat na polskie /zimne wody. Na pewno raczej modele z górnej półki, modele dość ciężkie z jak największą ilością metalu (masa oraz elementy metalowe zmniejszają ryzyko zamarzania automatu). Automaty wyposażone na I stopniu w suchą komorę.
Automat na wyjazdy / ciepłe wody. Mały / lekki I stopień, II stopień i octopus wykonany z kompozytów.
Następna decyzja dotyczy konfiguracji automatu. Konfiguracja będzie wynikać z planowanych nurkowań, naszych upodobań oraz większych lub mniejszych kompromisów.
Konfiguracja automatów do systemu opartego na jednej butli.
Konfiguracja klasyczna: automat główny plus octopus z manometrem i wężykiem do jacketu i ewentualnie suchacza. Czyli jeden I stopień z podpiętymi do niego głównym II stopniem, octopusem, manometrem i wężykami do inflacji. Konfiguracja bardzo popularna ze względu na wygodę montażu, prostotę, łatwość zastąpienia jednego automatu innym - pożyczonym. Ma tą zaletę, że jest podłączona do jednego zaworu czyli jeżeli powietrze jest w automacie głównym to prawie na pewno jest w octopusie czy wężykach inflatorów. Nie ma ryzyka, że np. główny automat podłączony jest do odkręconego zaworu a octopus do drugiego zaworu który nurek zapomniał odkręcić. Jednak wynika z tego również wada, ponieważ w wypadku awarii I stopnia nie działa cały system. Dodatkowo kiedy dwóch nurków oddycha z automatu głównego i octopusa to oboje obciążają ten sam I stopień co w zimnej wodzie zwiększa ryzyko zamarznięcia. Czyli konfiguracja wygodna, idealna do lotów samolotem i stosunkowo płytkich nurkowań w ciepłych wodach.
Konfiguracja na zimne wody: dwa automaty przykręcone do dwu zaworowej pojedynczej butli. Konfiguracja bardziej rozbudowana, dająca lepsze zabezpieczenie ze względu na rozdzielenie I stopni co skutkuje mniejszym ryzykiem zamarzania w wypadku np. oddychania dwóch osób z automatu głównego i octopusa (podpiętego w takiej konfiguracji do drugiego II stopnia). Wymaga szczególnie dokładnego przygotowania sprzętu, ponieważ w razie wykonanej błędnie kontroli sprzętu przed nurkowaniem, grozi nurkowaniem z zakręconym zaworem octopusa co wyjdzie dopiero w sytuacji awaryjnej. Częstym błędem w takiej konfiguracji jest kupowanie jako drugiego, automatu wyraźnie niższej jakości niż automat podstawowy. Ryzyko zamrożenia słabej jakości automatu przez oddychającego z octopusa partnera jest większe niż ryzyko zamrożenia automatu dobrej jakości w którym partner oddycha z klasycznego octopusa podłączonego do tego samego I stopnia. Konfiguracja z dwoma dobrymi automatami jest na pewno w zimnych wodach bezpieczniejsza niż konfiguracja klasyczna z octopusem.
Przy konfiguracji z dwoma automatami pozostaje jeszcze do rozwiązania problem do których pierwszych stopni podłączyć wężyk jacketu i ewentualnie suchego skafandra.
Podejście najważniejsze jest powietrze dla partnera. Oba wężyki podłączone są razem z podstawowym automatem do jednego I stopnia. Drugi I stopień obsługuje tylko octopusa.
Podejście abym sam sobie nie zamroził automatu. Wężyk jacketu jest podłączony razem z octopusem do drugiego I stopnia. W takiej konfiguracji, nurek dmuchając jacket obciąża inny pierwszy stopień niż ten wykorzystywany przez podstawowy automat. Podobnie jeżeli nurek korzysta z suchego skafandra i wykorzystuje go jako podstawowe źródło pływalności to wężyk suchacza podłącza do zapasowego pierwszego stopnia. Generalnie jeżeli mamy jacket i suchacza to ich inflatory powinny być podłączone do różnych I stopni.
Konfiguracje automatów do systemów dwu butlowych.
Butla główna plus pony: podstawowy automat w systemie klasycznym z octopusem lub bez octopusa (rolę octopusa przejmuje w takim wypadku automat na butli pony). Automat (II stopień) na butli pony może być przypięty gdzieś z przodu i mieć manometr dający się sprawdzać cały czas podczas nurkowania a butla pony może być cały czas otwarta. Lub butla pony to jest ekstra zapas, jej II stopień może być przypięty przy niej, manometr może dać się kontrolować tylko przy ubraniu sprzętu ale w takim wypadku główny automat powinien mieć normalny octopus.
Twin: podstawowy automat oraz wężyk skrzydła przykręcone do prawego zaworu twina (za prawym ramieniem nurka mającego twina na plecach)
Zapasowy automat, wężyk suchacza lub drugiego skrzydła oraz manometr przy automacie przykręconym do lewego zaworu twina (za lewym ramieniem nurka mającego twina na plecach)
Oba automaty podobnej klasy. Wąż do automatu podstawowego dłuższy niż typowy. od 150 cm do 220 cm, poprowadzony pod prawym ramieniem i dookoła karku. Przy tej konfiguracji podajemy partnerowi automa podstawowy sami przechodzimy na zapas.
Sidemount: Dwa automaty każdy z manometrem i wężykim do jacketu/suchacza. W wypadku wykorzystywania sidemountu do nurkowania partnerskiego jeden z automatów musi mieć przewód na tyle długi aby umożliwić korzystanie z niego jako octopusa.
Pojedyncza butla plus stage: klasyczny automat przykręcony do pojedynczej butli na plecach plus dodatkowy automat na butli stage. Konfiguracja zwiększa redundancję układu.